Rys historyczny miejscowości Węsiory
Węsiory to niewielka miejscowość położona w gminie Sulęczyno, w powiecie kartuskim województwa pomorskiego, będąca kiedyś zaściankiem szlacheckim. Obecnie liczy około 750 mieszkańców.
Sama wieś notowana jest od początku XV wieku, a jej nazwa należy do tak zwanych przez onomastów1 nazw rodowych, a więc takich, które pierwotnie oznaczały ludzi, a potem dopiero miejscowości przez tych ludzi zamieszkałe. Węsiory wzięły, więc nazwę od przezwiska Węsior czy Węsiora. Hipotetyczny wyraz węsiora czy węsior oznaczał człowieka z charakterystycznymi wąsami, jak dziś rzeczownik wąsal. Wąsy były znamieniem szlachty, w tym też drobnej szlachty kaszubskiej, do której należała wieś Węsiory.
Szlachta pochodząca z tej wsi określana była przymiotnikiem węsierscy (np. ludzie, sąsiedzi, krewni) z nazwiskiem Węsierscy i Węsierski, a że rodziny pomorskie były liczne, dlatego dla odróżnienia licznych ich potomków i członków w rodzinach szlacheckich, przyjęto różne przydomki, z których wiele to też genetyczne przezwiska2. W odległości 2 km od Węsior, na przełomie lat 50. i 60. XX wieku, odkryto 4 kamienne kręgi oraz 20 kurhanów. Cmentarzysko znajduje się w północno-zachodnim krańcu jeziora Długiego. W Węsiorach odnaleźć można 4 kamienne kręgi o średnicy od 10 do 30 metrów, z których jeden znajduje się na terenie niezalesionym, przez co jest dobrze widoczny. Pozostałe kręgi znajdują się w gęstym lesie.
Przed II wojną światową na tym obszarze znajdowało się około 11 kręgów oraz ponad 30 kurhanów, z czego do dziś przetrwała tylko część z nich. Wiek obiektu jest szacowany na około 4 tysiące lat. Kurhany powstały około I-III stulecia naszej ery. W okolicy jest też około 140 grobów odkrytych przez archeologów. Wykopaliska prowadzono już w latach 1935-37 z inicjatywy doktora i pisarza kaszubskiego Aleksandra Majkowskiego z Kartuz. Według orzeczenia naukowców, było to miejsce święte dawnych pogan – Gotów, przybyłych tu ze Skandynawii. Podbili oni ludność miejscową, która musiała im składać daniny, tam też palono zmarłych. Jednocześnie krąg kamienny był czymś w rodzaju zegara. W centrum koła był umieszczony pal, a cień padający od pala wskazywał pory roku. Chodziło głównie o porę jesienną, kiedy miejscowa ludność musiała odwozić daninę do księcia, który prawdopodobnie mieszkał w osadzie nadmorskiej, gdzie dzisiaj leży Gdańsk. W sąsiedztwie kamiennych kręgów odnaleziono także ślady ludności z epoki brązu, wczesnego żelaza oraz średniowiecza3. Zaskakiwać może fakt, iż to niesamowite odkrycie archeologiczne w Węsiorach nadal nie podlega żadnej ochronie, pomimo, że historyczna wartość tego obiektu podobna jest do wartości Kręgów w Odrach4. Wskutek tego obiekty niszczeją, także z uwagi na niefrasobliwość turystów, zabierających z obszaru „kamienne pamiątki”.
Cmentarzyskiem w Węsiorach od 2002 roku opiekuje się Stowarzyszenie Badaczy Kamiennych Kręgów w Gdyni.
Onomastyka – dział językoznawstwa, nauka o nazwach geograficznych i osobowych; nazewnictwo. Słownik języka polskiego, t.2, Warszawa 1979, s. 157. 2E. Breza, Nazwy miejscowości gminy Sulęczyno, Kartuzy 1997, s. 9.
3 Kronika Szkoły Podstawowej w Węsiorach z roku szkolnego 1999/2000. 4 Wie ś pogranicza borowiacko-kaszubskiego w powiecie chojnickim , w gminie Czersk . w Polsce położona w województwie pomorskim ,
Historia budynku Szkoły Podstawowej w Węsiorach
Pierwszy budynek szkolny w miejscowości Węsiory został zbudowany w 1823 roku, po zniesieniu pańszczyzny w zaborze pruskim. Budował ją tak zwany patron, dziedzic z Borowca, pan Borowski. Początkowo była tam tylko jedna izba, a dzieci uczono języka polskiego jako przedmiotu.
W roku 1871 kierownikiem szkoły został Wiktor Kantowski, pochodzący z Kamienicy Szlacheckiej. Za jego czasów przebudowano budynek szkolny, mianowicie rozebrano jedno skrzydło budynku i pobudowano dwie izby. W czasie zaborów narzędziem germanizacji i rusyfikacji mieszkańców regionu były szkoły, w których stopniowo likwidowano nauczanie w języku polskim.
Szczególnie trudna sytuacja dla Polaków panowała w zaborze pruskim – już w 1887 roku język niemiecki stał się językiem wykładowym nawet w szkołach elementarnych, jedynie nauka religii odbywała się jeszcze po polsku.
Gdy w 1906 roku władze wydały zarządzenia zakazujące nauczycielom i dzieciom używania języka polskiego, również na tych zajęciach, w całym zaborze pruskim wybuch strajk szkolny – dzieci odmawiały odpowiedzi w języku niemieckim, niszczyły niemieckie książki i wbrew urzędnikom modliły się po polsku. Strajkującą młodzież i wspierających ją rodziców poddawano surowym represjom. Opór dzieci i ich rodziców złamano biciem i surowymi karami pieniężnymi1. Przez siedem lat nauki w szkole wpajano dzieciom, że są Niemcami i powinni wiernie służyć królowi i ojczyźnie. W okresie międzywojennym budynek szkolny liczył już 102 lata2 i nie nadawał się do celów szkolnych. Był zbudowany bez izolacji, od jesieni ściany nasiąkały wilgocią prawie do sufitu. W mieszkaniu nauczyciela, w szafie, przez zimę zgniły ubrania. Wezwana wówczas komisja sanitarna z Kartuz, po obejrzeniu stanu izb szkolnych i mieszkania nauczyciela, oświadczyła, że nie ma funduszy na budowę nowej szkoły, a zepsute ubrania kazali ofiarować bezrobotnym.
W 1924 roku po raz pierwszy w dziejach wioski otwarto klasę VII, która liczyła dziesięcioro dzieci, w związku z czym do użytku dopuszczono czwartą izbę szkolną na poddaszu. Od roku 1933 szkoła w Węsiorach była szkołą dwuklasową o czterech oddziałach3. Było to związane z reformą “jędrzejowiczowską”.
Dużo zdolnych dzieci z miejscowej szkoły, miało zamknięty dostęp do szkoły średniej z powodu braku siedmiu klas.
Znaczną przebudowę ustroju szkolnego przeprowadzono na mocy ustawy z 1932 roku, uchwalonej z inicjatywy między innymi wyznań religijnych i oświecenia publicznego Janusza Jędrzejewicza. Reforma zwana jędrzejewiczowską utrzymała 7-letni obowiązek szkolny w zakresie szkoły powszechnej, ale zarazem zachowała zróżnicowanie organizacyjne i programowe tych szkół (szkoły powszechne I, II i III stopnia, tj. 4-, 6- i 7-klasowe), faktycznie sankcjonując różnice w poziomie wykształcenia już na pierwszym, obowiązkowym szczeblu nauczania. Wstęp do gimnazjum dawało ukończenie 6 klas szkoły powszechnej, klasa 7 była przeznaczona dla tych, którzy nie zamierzali kształcić się dalej. Gimnazjum, teraz 4-letnie, miało jednolity program ogólnokształcący.
Do studiów wyższych przygotowywały 2-letnie licea o programie ukierunkowanym (humanistycznym, matematyczno-fizycznym, przyrodniczym). Ustawa przewidywała, że 60% szkół powszechnych może mieć stopień organizacyjny. Większość szkół I stopnia działało we wsiach, co znacznie utrudniało dostęp dzieci wiejskich do szkół średnich i wyższych. Trudności finansowe, niedobór nauczycieli i braki lokalowe powodowały, że znaczna liczba dzieci pozostawała poza szkołą, nie wypełniając obowiązku szkolnego. Ustawa ta dokonała także przebudowy systemu kształcenia nauczycieli- likwidacji uległy seminaria nauczycielskie, powołano na ich miejsce 3-letnie licea pedagogiczne oparte na podbudowie szkoły średniej. Ta ustawa ustaliła jednolity system szkolny w Polsce obowiązujący do schyłku II Rzeczpospolitej4.
Nowa reforma szkolna, zapoczątkowana ustawą sejmową z 15 lipca 1961roku, wprowadziła 8-klasową szkołę podstawową. Przedłużenie o jeden rok nauki w szkole podstawowej miało umożliwić rozłożenie materiału nauczania na dłuższy okres, a tym samym zmniejszyć zjawisko drugoroczności. Ustawa przedłużała obowiązek szkolny do 17 roku życia5. W okresie powojennym w szkole początkowo brakowało większości szyb, nie było ani jednej całej ławki, prawie wszystkie były zniszczone i spalone przez uciekającą cywilną ludność niemiecką. Po wypożyczeniu kilku ławek ze szkoły w Sulęczynie (Węsiory należą do gminy Sulęczyno), zapisano 186 dzieci, które podzielono na grupy starszych uczących się od godziny ósmej do dwunastej i młodszych od dwunastej do czternastej. Dzieci siedziały po turecku, na ziemi, z powodu braku ławek.
Po długich staraniach w zarządzie gminnym w Sulęczynie, szkoła otrzymała 25 nowych ławek. Do tego czasu dzieci z klas I-III musiały uczyć się stojąc lub siedząc na krzesłach przyniesionych z domu6. Wiosną 1955 roku przystąpiono do budowy nowej szkoły w Węsiorach7.
Był to już czwarty projekt budowy nowego budynku szkolnego. Pierwszy powstał już w 1939 roku, a szkoła miała być wybudowana z Funduszu Towarzystwa Popierania Budowy Publicznych Szkół Powszechnych. Plan ten upadł z powodu wybuchu wojny. Władze niemieckie zaakceptowały ten projekt i zamierzały rozpocząć budowę w 1941 roku, ale marsz na wschód stanął na przeszkodzie. W 1945 roku, po wyzwoleniu, powstał kolejny projekt, który upadł, ponieważ władze stwierdziły, że nie opłaca się budować nowej szkoły dla dzieci kilku robotników leśnych. Pojawił się zamiar przesiedlenia tutejszej ludności na Żuławy, jako że tamtejsze ziemie były nieurodzajne i miały być zalesione. Gospodarze nie zgodzili się na zrzeczenie się swoich gospodarstw, ponieważ nie dawano wtedy jeszcze aktów nabycia ziemi na nowych terenach. Dopiero w maju 1955 roku sprawa budowy ruszyła na nowo, ponieważ stan starego budynku przedstawiał się katastrofalnie. Do budowy nowej szkoły przyczyniło się sporo osób: Komitet Rodzicielski szkoły, przewodniczący Gromadzkiej Rady Narodowej - Jan Zielonka, inspektor szkolny - Stanisław Roszkowski, pracownik wydziału oświaty pan Wencel oraz pełniący wtedy funkcję kierownika szkoły Paweł Stankiewicz8.
Nowy budynek, w którym do dziś mieści się szkoła, zbudowano na gruntach szkolnych, przy szosie z Bytowa do Kartuz. Nadzór techniczny prowadził architekt powiatowy pan Kostuch. Szkołę oddano do użytku 3 września 1956 roku9. Stary budynek przeznaczono na przedszkole i mieszkanie dla nauczycieli. Nowy budynek jest obszerniejszy i wygodniejszy. Mieszkanie dla kierownika i pokój dla nauczyciela zbudowano na poddaszu, przez co pokoje były małe i nieforemne. Koszt budowy wyniósł 600 000 złotych. W pobliżu szkoły wybudowano budynek gospodarczy, który kosztował 60 000 złotych. Postawiono również pompę, głębokość studni wynosiła 98 metrów z lustrem wody na głębokości 26 metrów. Powierzchnia użytkowa działki na której stoi budynek wynosi 390,8 m2, a kubatura budynku liczy 113m3.
Budynek składa się z dwóch kondygnacji nadziemnych i jednej podziemnej. Jest to budynek murowany na fundamentach betonowych z drewnianym dachem krytym blachą10. Nowa szkoła została wyposażona w nowoczesne, jak na lata 50., pomoce naukowe, natomiast budynek nie był jeszcze wtedy zelektryzowany, ponieważ w wiosce nie było elektryczności. W roku szkolnym 1959/60 odnowiono lamperie w izbach klasowych i na korytarzu, naprawiono ławki, przestawiono dwa piece, zakupiono umywalki i kosze na śmieci, a także zaopatrzono szkołę w opał. W tym samym czasie do wioski doprowadzono elektryczność. Światło podłączono z linii Mściszewice – Łosienice.
Gospodarzom zainstalowano elektryczność na warunkach ulgowych, a 60% kosztów pokryło państwo. W szkole założono 54 żarówki elektryczne. Podczas wakacji, w tym samym jeszcze roku szkolnym dokończono remont w szkole, przestawiono kolejne 2 piece, odświeżono kancelarię, szatnię i gabinet pomocy naukowych11.
Jak wskazują zapiski w Księdze Protokołów Szkoły, w 1996 roku założono ogrzewanie centralne z piecem olejowym. Obecnie budynek jest po generalnym remoncie, wymieniono podłogi, drzwi, zakupiono szafki dla uczniów, nowe krzesełka i ławki, wyremontowano toalety i przystosowano je dla osób niepełnosprawnych, a część okien drewnianych wymieniona została na okna plastikowe. Wyposażono kuchnię szkolną i częściowo pokój nauczycielski.
W szkole na parterze znajdują się 4 duże sale lekcyjne, z czego jedna jest jednocześnie salą komputerową, ze względu na ograniczone warunki lokalowe, biblioteka wraz z małą czytelnią, gabinet dyrektora, pokój nauczycielski, dość długi, ale wąski korytarz, toalety oraz kuchnia. Na piętrze, a raczej poddaszu znajduje się mała szatnia, dwie niewielkie sale lekcyjne na 6 osób oraz gabinet logopedy. Resztę stanowią mieszkania dla nauczycieli i pomieszczenie gospodarcze. Trzy sale lekcyjne na parterze wyposażone są w tablice interaktywne oraz projektory.
Klasy posiadają sporo pomocy naukowych, plansz tematycznych, mapy itp. Szkoła posiada własne boisko do gry w piłkę nożną, siatkówkę i koszykówkę. Budynek szkolny nie posiada świetlicy szkolnej, gabinetu higienistki, ani sali gimnastycznej12. Dnia 3 czerwca 2013 r. odbyło się uroczyste otwarcie boiska szkolnego w Węsiorach. Oddano do użytku plac sportowo-rekreacyjny wraz z nowym ogrodzeniem oraz placem zabaw dla dzieci.
1 Burzyńska-Wentland L., Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906-1907, Gdańsk 2009, s. 31-45. 2Kronika Szkoły Podstawowej w Węsiorach z roku szkolnego 1990/91. 3Kronika Szkoły Podstawowej w Węsiorach z roku szkolnego 1988/89.
4R. Wroczyński, Dzieje oświaty polskiej 1795-1945, Warszawa 1980, s. 358-365. 5Historia wychowania. Wiek XX, red. J. Miąso, cz. 1, Warszawa 1980, s. 13-15.
6Księga Protokołów Rady Pedagogicznej Szkoły Podstawowej w Węsiorach z lat 1955-1960. 7Tamże. 8Tamże. 9Tamże. 10 Księga Inwentaryzacji Szkoły Podstawowej w Węsiorach z 1995 roku.
11 Księga Protokołów Rady Pedagogicznej Szkoły Podstawowej w Węsiorach z lat 1955-1960. 12 Księga Protokołów Rady Pedagogicznej Szkoły Podstawowej w Węsiorach z lat 2000-2003.
Lorem ipsum dolor
- Morbi volutpat enim
Etiam lacinia feugiat libero, quis sodales metus porta quis. Proin maximus feugiat ipsum id rhoncus. Donec quis dolor eu est sagittis cursus sed eu ex. Suspendisse bibendum dignissim justo. Aliquam vestibulum magna at iaculis eleifend. Sed mattis ligula et sem egestas rutrum. Vestibulum
- Placerat ipsum
Etiam lacinia feugiat libero, quis sodales metus porta quis. Proin maximus feugiat ipsum id rhoncus. Donec quis dolor eu est sagittis cursus sed eu ex. Suspendisse bibendum dignissim justo. Aliquam vestibulum magna at iaculis eleifend. Sed mattis ligula et sem egestas rutrum. Vestibulum
- Aliquam congue fermentu
Etiam lacinia feugiat libero, quis sodales metus porta quis. Proin maximus feugiat ipsum id rhoncus. Donec quis dolor eu est sagittis cursus sed eu ex. Suspendisse bibendum dignissim justo. Aliquam vestibulum magna at iaculis eleifend. Sed mattis ligula et sem egestas rutrum. Vestibulum
- Placerat ipsum
Etiam lacinia feugiat libero, quis sodales metus porta quis. Proin maximus feugiat ipsum id rhoncus. Donec quis dolor eu est sagittis cursus sed eu ex. Suspendisse bibendum dignissim justo. Aliquam vestibulum magna at iaculis eleifend. Sed mattis ligula et sem egestas rutrum. Vestibulum
- Morbi volutpat enim
Etiam lacinia feugiat libero, quis sodales metus porta quis. Proin maximus feugiat ipsum id rhoncus. Donec quis dolor eu est sagittis cursus sed eu ex. Suspendisse bibendum dignissim justo. Aliquam vestibulum magna at iaculis eleifend. Sed mattis ligula et sem egestas rutrum. Vestibulum
- Aliquam congue fermentu
Etiam lacinia feugiat libero, quis sodales metus porta quis. Proin maximus feugiat ipsum id rhoncus. Donec quis dolor eu est sagittis cursus sed eu ex. Suspendisse bibendum dignissim justo. Aliquam vestibulum magna at iaculis eleifend. Sed mattis ligula et sem egestas rutrum. Vestibulum
Kontakty
- Szkoła Podstawowa im. Jana Tryby
- +48586844015
- Kartuska 1
83-320 Węsiory
Poland
Logowanie
Powered by aSc EduPage